Uroczysty pogrzeb ekshumowanych żołnierzy radzieckich
11 Czerwca 2014 r. o godzinie 11.00 na kwaterze wojennej Cmentarza Prawosławnego przy ul. Smutnej 20 w Tomaszowie Mazowieckim rozpoczęła się uroczystość pogrzebowa żołnierzy radzieckich odkrytych w szczelinach przeciwlotniczych pochodzących z okresu II Wojny Światowej odkrytych podczas prac rewitalizacyjnych prowadzonych na Placu Kościuszki w Tomaszowie Mazowieckim.
W uroczystości udział wzięli przedstawiciel Ambasady Federacji Rosyjskiej – Walery Powczuk; Wojewoda Łódzki – Jolanta Chełmińska; przedstawiciel Ministerstwa Obrony Narodowej – ppłk. Ryszard Nalejczuk; przedstawiciele Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa – Adam Siwek oraz Anna Wicka; przedstawiciele Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi – Andrzej Cewiński, Ewa Bonusiak, Marcin Binasik.
W uroczystości uczestniczyli również: przedstawiciele miejskiego i powiatowego samorządu tomaszowskiego na czele z: Prezydentem Miasta Tomaszowa Mazowieckiego – Rafałem Zagozdonem, Przewodniczącym Rady Miejskiej Tomaszowa Mazowieckiego – Stanisławem Stańdo, oraz Członkiem Zarządu Powiatu Tomaszowskiego – Andrzejem Wodzińskim oraz urzędnicy administracji rządowej i samorządowej przedstawicieli kościoła rzymskokatolickiego i prawosławnego oraz kombatanci i mieszkańcy Tomaszowa.
Uroczystość poprowadził Dyrektor Ośrodka Sportu i Rekreacji w Tomaszowie Maz. – Bogdan Smolarek, który w imieniu władz miasta Tomaszowa Mazowieckiego powitał wszystkich zebranych na uroczystości pochówku żołnierzy radzieckich, którzy zginęli podczas walk toczonych w 1945 roku w okolicach Tomaszowa Mazowieckiego. Prowadzący przypomniał, że ekshumacja żołnierzy rozpoczęta została na podstawie decyzji Wojewody Łódzkiego. W sumie podczas prac wydobyto szczątki 53 osób a następnie ekspertyzy archeologiczne i historyczne potwierdziły, że są to szczątki oficerów i żołnierzy radzieckich.
Po odegraniu hymnów państwowych Rzeczypospolitej Polskiej i Federacji Rosyjskiej głos zabrał Prezydent Miasta Tomaszowa Mazowieckiego Rafał Zagozdon, który w swoim wystapieniu powiedział:
„Dzisiejsza uroczystość, podczas której nastąpi symboliczne złożenie do kwater, doczesnych szczątków żołnierzy i oficerów radzieckich – by tu w Tomaszowie Mazowieckim odnaleźli miejsce ostatniego, wiecznego spoczynku, jest nie tylko dopełnieniem obowiązku wynikającego z norm współżycia społecznego, ale jest również zakończeniem pewnego rozdziału w historii naszego miasta, na którego otwarte przez ponad pół wieku karty natrafiliśmy wiosną tego roku.
Dla chowanych dziś żołnierzy los nie był szczególnie łaskawy. Przyszło im żyć w strasznym czasie II wojny światowej i zginąć na jednym z jej frontów, daleko od swoich stron, rodzinnych domów, z dala od najbliższych osób – na obcej im ziemi. Zawierucha tamtych dni: stycznia 1945 roku oraz pierwszych powojennych lat, dotknęła również kwestii ich należytego pochówku. Fakty wskazują na to, iż żołnierzy wojsk radzieckich, którzy w dniach między 18 a 28 stycznia polegli w okolicy Tomaszowa Mazowieckiego, pochowano początkowo w samym centrum miasta, aby w 1949 roku ich ekshumować i przenieść na cmentarz przy ul. Smutnej. W tej chwili trudno jest jednoznacznie wyjaśnić, co było powodem, że 65 lat temu pominięto lub też po prostu nie wiedziano o kolejnych 53 ofiarach II wojny światowej spoczywających pod Placem Kościuszki.
Śmierć z punktu widzenia jednostek i narodów posiada wymiar uniwersalny. Dotyka wszystkich w jednakowym stopniu. Różnią się tylko okoliczności i różny bywa stosunek osób trzecich do jej majestatu, który często związany jest z cywilizacyjnymi normami. W tym sensie nasz szacunek do doczesnych szczątków ludzkich to jednocześnie rodzaj sprawdzianu, albowiem wyrazem poziomu cywilizacji społeczeństw zawsze był stosunek ludzi do miejsc wojennych nekropoli i frontowych mogił.
W naszym kraju wszystkim żołnierzom, którzy polegli tu – na polskich ziemiach – niezależnie od narodowości należy się godny pochówek i grób. Naszym obowiązkiem jest okazanie należytej powagi wobec sacrum każdej śmierci, w tym przypadku śmierci gwałtownej, za którą kryje się często bezimienna żołnierska ofiara. Musimy jednak pamiętać, że nawet w przypadku ofiary dziś bezimiennej zawsze mamy do czynienia z indywidualnym losem człowieka, który posiadał konkretne nazwisko, swoją własną historię oraz twarz. Obok wiecznego spokoju wszystkim ofiarom okrutnego terroru wojennego należy się nasza wspólna modlitwa oraz ciche miejsce wiecznego spoczynku na cmentarzu wojennym.
Groby i cmentarze poległych w czasie II wojny światowej w latach 1939-1945 w Polsce to około 7000 obiektów, na których pochowani zostali żołnierze regularnych formacji zbrojnych, jeńcy, ofiary terroru i ofiary wojny. Tego rodzaju obiekt znajduje się również i u nas, w Tomaszowie Mazowieckim. Z wielką starannością dbamy o to aby tomaszowskie miejsca pamięci narodowej: pomniki, obeliski i tablice pamiątkowe, nie były miejscami martwymi i zapomnianymi. Na tomaszowskim Cmentarzu Wojennym w porozumieniu z Radą Kombatantów i Związkami Kombatanckimi organizujemy rocznicowe uroczystości patriotyczne, w tym liczne rocznice związane z historycznym przebiegiem II wojny światowej. Uczestniczą w nich mieszkańcy naszego miasta, parlamentarzyści, władze wojewódzkie, samorządowcy, przedstawiciele duchowieństwa, wojsko i policja.
Jestem przekonany, że pamięć o wojennych ofiarach, a przede wszystkim pamięć o indywidualnych losach ludzkich, służy budowaniu wrażliwości na drugiego człowieka i stanowi pożyteczną naukę dla przyszłych pokoleń w jakże pożądanym dla wszystkich społeczeństw duchu pokoju.
Mam nadzieję, że obecne miejsce spoczynku oficerów i żołnierzy radzieckich będzie kolejnym symbolem pamięci o wojennych, zawiłych losach jednostki, jak również przestrogą i przypomnieniem tego czym jest wojna. To miejsce pochówku otoczymy należną opieką w imię dobrych zasad wzajemnego poszanowania pamięci o daninie życia złożonego w ofierze na ołtarzu zawiłej historii państw i narodów.
Pragnę gorąco podziękować za pomoc w organizacji pochówku przedstawicielom Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, policji i służbom zabezpieczającym dzisiejszą uroczystość, urzędnikom z Urzędu Miasta w Tomaszowie Mazowieckim i wszystkim Państwu za przybycie na dzisiejszą uroczystość.”
Następnie głos zabrał Walery Powczuk – Przedstawiciel Federacji Rosyjskiej, który w swoim wystąpieniu podkreślił: że ci młodzi żołnierze, którzy walczyli i zginęli pod Tomaszowem przynosili wyzwolenie, a nie system polityczny. Wyraził również radość z godnej oprawy uroczystości i podziękował wszystkim, którzy znaleźli szczątki żołnierzy, ekshumowali, a następnie zapewnili uroczysty pochówek.
Złożenie trumien do grobu i składanie wieńców oraz zniczy przez delegacje i mieszkańców poprzedziło nabożeństwo ekumeniczne odprawione przez księży Kościoła rzymskokatolickiego i prawosławnego.
Źródło www.tomaszow-maz.eu
